Ma trận BCG là gì? Cách vẽ và ứng dụng ma trận BCG

Ma trận BCG, hay còn được biết đến là Boston Consulting Group Matrix, là một công cụ phân tích chiến lược quan trọng trong lĩnh vực quản lý chiến lược kinh doanh. Được phát triển bởi Boston Consulting Group vào những năm 1970, ma trận BCG giúp doanh nghiệp đánh giá và quản lý portoflio sản phẩm hoặc dịch vụ của mình một cách hiệu quả. Trong bài viết dưới đây, APPNET sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn ma trận BCG là gì và cách ứng dụng ma trận BCG vào doanh nghiệp của mình.

Ma trận BCG là gì?

• Thị phần: Nhằm đo lường thị phần của một sản phẩm nào đó.
• Tăng trưởng thị trường: Đo lường mức tăng trưởng của thị trường cho sản phẩm này.

Phân tích ma trận BCG

Con Chó (Dog)

Con chó có thị phần thấp và hoạt động trong một thị trường có mức tăng trưởng thấp. Họ không có khả năng tạo ra tiền mặt cũng như không yêu cầu lượng tiền mặt khổng lồ để duy trì. Đối với các doanh nghiệp, các sản phẩm dành cho Chó thường không đáng để đầu tư vì chúng tạo ra lợi nhuận thấp hoặc thậm chí khiến doanh nghiệp phải bù lỗ. Những sản phẩm này cũng có nhược điểm về giá cả.

Con Bò (Cash Cow)

Sản phẩm có tốc độ tăng trưởng thấp nhưng thị phần cao và sức cạnh tranh lớn. Họ có khả năng sinh lời cao nhưng tốc độ tăng trưởng của ngành rất thấp do bão hòa. Vì vậy, bạn nên duy trì mức đầu tư vừa phải để đầu tư vào các đơn vị kinh doanh khác như Ngôi sao hay Dấu hỏi. Những con bò tiền mặt có trách nhiệm mang lại sự cân bằng và ổn định cho danh mục đầu tư.

Ngôi Sao (Star)

Sản phẩm của Star có thị phần lớn trong các ngành tăng trưởng cao. Họ có lợi thế cạnh tranh lớn và đang trên đà phát triển trong dài hạn. Những sản phẩm này được đánh giá cao về khả năng sinh lời tuy nhiên cần lượng vốn đầu tư lớn để duy trì vị thế dẫn đầu. Theo thời gian, khi thị trường bão hòa, Stars sẽ trở thành Bulls với thị phần khổng lồ nhưng ở thị trường có mức tăng trưởng thấp.

Dấu chấm hỏi

Đây là sản phẩm có thị phần nhỏ nhưng tốc độ tăng trưởng cao. Đó là những ngành có tiềm năng tăng trưởng lâu dài trong tương lai. Chúng đòi hỏi nguồn vốn đầu tư lớn và các bước đánh giá tiềm năng chính xác. Các dự án mạo hiểm hoặc khởi nghiệp thường ở dạng Dấu hỏi.

Họ có tiềm năng giành thị phần và cuối cùng trở thành sản phẩm của Star. Nếu như được đầu tư đúng cách, thì Dấu hỏi sẽ phát triển và tiêu tốn một lượng đầu tư rất lớn. Nhưng nếu sản phẩm Dấu hỏi không thành công, chúng có thể dễ dàng biến thành sản phẩm dành cho Chó.

Ưu điểm của ma trận BCG

• Dễ áp dụng: Mô hình BCG là một công cụ đơn giản và dễ áp dụng. Nó không đòi hỏi kiến thức chuyên sâu và có thể sử dụng trong nhiều ngành, lĩnh vực kinh doanh khác nhau.
• Hiểu rõ vị trí chiến lược của danh mục đầu tư kinh doanh: Bằng cách phân loại, ma trận Boston cho phép thấy rõ sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh nào là quan trọng trong việc tạo ra giá trị và lợi nhuận của công ty.
• Công cụ khởi đầu để phân tích chi tiết hơn: Dựa trên khung phân loại sản phẩm và dịch vụ, doanh nghiệp có thể dễ dàng phân tích chi tiết mức độ tăng trưởng, thị phần, lợi nhuận cũng như những yếu tố chiến lược khác của từng danh mục để có thể đưa ra quyết định phù hợp.

Cách vẽ ma trận BCG

Để vẽ nhanh ma trận BCG, việc đầu tiên cần làm là xác định hai thông số: thị phần và tốc độ tăng trưởng. Khi đã có được kết quả của 2 thông số này, việc tiếp theo là xác định SBU của doanh nghiệp.

Công thức: Thị phần tương đối (TPTD) = Tổng doanh số của doanh nghiệp/Tổng doanh số của đối thủ cạnh tranh.
Mỗi SBU sẽ là một góc phần tư trên ma trận BCG. Tầm quan trọng của chúng tỷ lệ thuận với sự đóng góp của SBU vào tổng doanh thu.

Xác định vị trí của SBU trên ma trận thông qua 2 thông số: tốc độ tăng trưởng và thị phần tương đối.

Cách áp dụng ma trận BCG cho doanh nghiệp

Bước 1: Chọn sản phẩm hoặc đơn vị kinh doanh

Bước đầu tiên là xác định những khía cạnh nào công ty muốn phân tích bằng ma trận BCG. Một số lựa chọn phổ biến nhất bao gồm: phân tích toàn công ty; các đơn vị kinh doanh chiến lược trong công ty; dòng sản phẩm cụ thể hoặc nhãn hiệu riêng mà công ty sở hữu.

Tùy thuộc vào những gì bạn muốn phân tích, các biến số như ngành, thị trường cạnh tranh và vị trí trong ngành sẽ khác nhau.

Bước 2: Xác định thị trường hoặc ngành

Sau khi quyết định những gì bạn muốn phân tích, bạn có thể xác định chính xác thị trường hoặc ngành mà nó thuộc về. Bước này rất quan trọng để tạo ma trận BCG hiệu quả. Vì việc phân loại sai ngành hoặc thị trường chính xác của một dòng sản phẩm có thể dẫn đến kết quả không chính xác.

Bước 3: Tính toán thị phần tương đối

Sau khi chọn ngành nghề kinh doanh hoặc dòng sản phẩm muốn phân tích và xác định rõ thị trường của nó, bạn có thể xác định được thị phần tương đối của nó. Bạn có thể tính toán dựa trên doanh thu mà sản phẩm tạo ra hoặc dựa theo thị phần thực tế.

Cách tính là: chia doanh thu hoặc thị phần của đơn vị bạn đã chọn cho doanh thu hoặc thị phần của đối thủ cạnh tranh lớn nhất của bạn. Sau khi xác định được thị phần tương đối, bạn vẽ nó trên trục hoành.

Bước 4: Xác định được tốc độ tăng trưởng của thị trường

Nếu thị trường hoặc ngành mà bạn đang phân tích tương đối phổ biến, bạn có thể tìm thấy các báo cáo về ngành cho thấy tốc độ tăng trưởng của nó.

Mặt khác, bạn có thể ước tính được bằng cách phân tích tốc độ tăng trưởng doanh thu trung bình của những đối thủ cạnh tranh lớn nhất khác và dùng dữ liệu này để có thể đưa ra dự đoán ở trong tương lai. Tốc độ tăng trưởng của thị trường là một tỷ lệ phần trăm và được vẽ trên trục tung.

Bước 5: Vẽ các đường tròn trên ma trận

Sau khi đã tính toán đầy đủ các thông số cho đơn vị kinh doanh hoặc dòng sản phẩm muốn đánh giá, bạn có thể đặt chúng vào ma trận. Bạn có thể làm điều đó bằng cách vẽ một vòng tròn xung quanh từng doanh nghiệp hoặc sản phẩm trong ma trận. Kích thước của mỗi vòng tròn tương ứng với doanh thu mà mỗi doanh nghiệp, sản phẩm tạo ra.

Kết luận

Tóm lại, Việc áp dụng ma trận BCG không chỉ đơn giản là vẽ biểu đồ, mà là quá trình chiến lược toàn diện, từ việc định rõ vị trí của từng sản phẩm trong thị trường đến việc xây dựng chiến lược phát triển dựa trên thông tin chi tiết từ ma trận.

Các câu hỏi thường gặp